Polskie Lobby Przemysłowe im. Eugeniusza Kwiatkowskiego z zadowoleniem przyjęło fakt podpisania umowy na realizację pierwszego etapu dostarczenia systemu obrony przeciwrakietowej i przeciwlotniczej w ramach programu operacyjnego ‘’WISŁA’’, jak również przyjęcie przez Radę Ministrów Szczegółowych kierunków przebudowy i modernizacji technicznej Sił Zbrojnych na lata 2017-2026. Niemniej jednak w opinii PLP istotną sprawą będzie faktyczna realizacja wyżej wymienionej umowy oraz implementacja zakupionego sprzętu w siłach zbrojnych, a także uszczegółowienie i materializacja zapisów dokumentu przyjętego na początku czerwca br. przez rząd w sprawie kontynuacji procesu modernizacji, uwzględniając możliwie jak największe zaangażowanie rodzimego przemysłu obronnego i jego zaplecza badawczo-rozwojowego, ich rozwój oraz absorbcję technologii od potencjalnych kontrahentów w przedmiotowym zakresie.
PLP z troską i zaniepokojeniem ocenia stan realizacji pozostałych elementów programu modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP. Chodzi tutaj o takie przedsięwzięcia jak:
– pozyskanie zestawów rakietowych krótkiego zasięgu „NAREW” do zwalczania środków napadu powietrznego (samoloty, śmigłowce i pociski rakietowe);
– pozyskanie systemu rakietowego w ramach programu „HOMAR”;
– realny plan pozyskania w rozsądnym czasie śmigłowców dla wojsk lądowych, sił specjalnych i Marynarki Wojennej RP, zwłaszcza w obliczu unieważnienia przez Inspektorat Uzbrojenia przetargu na przedmiotowy sprzęt, jakie miało miejsce w ostatnim czasie;
– możliwości wdrożenia w siłach zbrojnych nowego bojowego wozu piechoty „BORSUK”;
– perspektyw modernizacji czołgów PT-91 oraz możliwości realizacji perspektywicznego programu pancernego;
– modernizacji Marynarki Wojennej RP, uwzględniając jej potencjalne zadania, strefę prowadzenia operacji, stworzenie systemu zabezpieczenia logistycznego dla nowych jednostek, a także zaangażowanie polskiego przemysłu stoczniowego w odbudowę jej potencjału.
Uwzględniając pierwotne terminy realizacji poszczególnych programów należy stwierdzić, iż mamy do czynienia z istotnymi opóźnieniami, a często z brakiem jakichkolwiek działań związanych z uruchomieniem tych programów. Jest to szczególnie istotne w obecnej sytuacji geopolitycznej, gdzie trudno zakładać, że czas na realizację programu modernizacji jest nieograniczony. Dużą dozę niepewności sprawia brak określonych priorytetów w perspektywie długoterminowej. Ponadto zaangażowanie własnego przemysłu w wytwarzanie wysoko przetworzonych produktów, zakładając zdolność do absorbcji nowoczesnych technologii, ma szczególne znaczenie dla rozwoju gospodarczego, naukowego oraz społecznego naszego kraju.
Uwzględniając ogólne zapisy Szczegółowych kierunków przebudowy i modernizacji technicznej Sił Zbrojnych na lata 2017-2026, Polskie Lobby Przemysłowe, zainteresowane jest następującymi kwestiami:
– w jakim kierunku i zakresie powinny pójść prace związane z rozwojem i modernizacją systemów rozpoznania i walki radioelektronicznej oraz w jakim zakresie przewiduje się zaangażowanie własnego przemysłu obronnego w to przedsięwzięcie;
– w jakich ramach czasowych można się spodziewać decyzji dotyczących pozyskania systemów „HOMAR” i „NAREW”;
– jaka jest perspektywa czasowa i finansowa realizacji drugiego etapu programu „WISŁA” oraz czy przewiduje się zaangażowanie do realizacji tego etapu polskich przedsiębiorstw, a także jaki jest planowany oraz możliwy do osiągnięcia poziom offsetu ( tym bardziej, że poziom offsetu w ramach I etapu tego programu jest wielce niezadawalający);
– czy istnieją plany pozyskania nowych okrętów wielozadaniowych z systemami przeciwrakietowymi i przeciwlotniczymi, kompatybilnymi z systemami „NAREW” i „WISŁA”, w budowę których zaangażowany może być polski przemysł stoczniowy poprzez utworzenie spółki joint venture z ich zagranicznym oferentem? Kwestię tę uważamy za priorytetową;
– jak przedstawia się przyszłość polskiej floty podwodnej w związku ze stopniowym wycofywaniem okrętów typu Kobben i uszkodzeniem w wyniku pożaru ORP „Orzeł”;
– w jakim kierunku mają pójść dalsze prace modernizacyjne dotyczące lotnictwa wojskowego i jakie jest tego uzasadnienie, uwzględniając fakt, iż wyposażenie sił powietrznych w samoloty wielozadaniowe może się okazać niewystarczające w wyniku konieczności wycofania z linii samolotów produkcji ZSRR.
– czy będzie uruchomiony program budowy w Polsce, we współpracy z partnerami zagranicznymi, samolotu szkolno-bojowego najnowszej generacji, którego projekt – w oparciu o posiadane nowoczesne technologie – opracował Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych wspólnie z Politechniką Warszawską i Politechniką Rzeszowską. Taki samolot mógłby zastąpić wycofywane z uzbrojenia samoloty Su-22;
– jak będzie wyglądać, przynajmniej w zarysach, realizacja programu pancernego związanego z pozyskiwaniem bądź modernizacją czołgów, bojowych wozów piechoty i transporterów opancerzonych;
– na ile realne jest zapowiadane pozyskanie śmigłowców dla Marynarki Wojennej RP i sił specjalnych oraz śmigłowców uderzeniowych.
Realizacja tych programów wymaga czynnych okresów wykonawczych od 5 do 10 lat ( od koncepcji do wdrożenia do produkcji seryjnej w przemyśle), nawet przy zakupie licencji. Dlatego w trybie pilnym, w wytypowanych jednostkach badawczo-rozwojowych i podmiotach produkcyjnych przemysłu obronnego, powinny zostać zlecone wstępne prace projektowe w postaci analiz operacyjno-technicznych, projektów koncepcyjnych i wybranych modeli, które pozwolą zdefiniować ekonomicznie i czasowo tryb realizacji poszczególnych programów.
Oprócz pozyskania nowego uzbrojenia możliwie najnowszej generacji warto modernizować nadające się do tego wybrane rodzaje uzbrojenia i sprzętu wojskowego będące już na wyposażeniu Wojska Polskiego poprzez wymianę w nich systemów i elementów na nowocześniejsze – w oparciu o najnowsze technologie, w tym pozyskiwane zagranicą. Dzięki temu można polepszyć ich zdolności bojowe i przedłużyć okres ich eksploatacji.
Mając na względzie delikatną materię poruszonych zagadnień, PLP nie oczekuje bardzo szczegółowych informacji. Natomiast jest rzeczą istotną, czy istnieje jakakolwiek strategia w przedmiocie realizacji wspomnianych programów oraz czy jest zabezpieczone pokrycie finansowe przedmiotowych przedsięwzięć, a także czy są ustalone jakiekolwiek, akceptowalne z operacyjnego punktu widzenia, ramy czasowe.
Polskie Lobby Przemysłowe pragnie zauważyć, że powstanie Wojsk Obrony Terytorialnej, pozytywnie wpłynęło na zaangażowanie społeczeństwa w proces przygotowania do obrony kraju oraz na wzrost świadomości w zakresie obronności. Niemniej jednak, WOT ze względu na swoją specyfikę, jeśli chodzi o wyposażenie, stosunkowo długi okres osiągania zdolności operacyjnych zarówno w wymiarze pojedynczego żołnierza, jak i pododdziałów oraz oddziałów tej formacji, stanowi tylko element komplementarny dla wojsk operacyjnych na współczesnym polu walki.
Jednocześnie w naszym stanowisku wskazujemy na przyczyny opóźnień w realizacji programów modernizacji Sił Zbrojnych RP. Są to:
1) Kwestie polityczne – długi czas na nabycie niezbędnej wiedzy przez polityków do podjęcia kluczowych decyzji, rotacje na kierowniczych stanowiskach, różne wizje zakupu uzbrojenia i realizacji interesów z innymi państwami.
2) Ratowanie budżetu państwa poprzez cięcia wydatków na zbrojenia.
3) Duży udział wydatków personalnych w budżecie MON (ponad 50%).
4) Zbyt duża liczba aktorów procesu zakupu uzbrojenia.
5) Rozwlekły etap analityczno-koncepcyjny, długi czas na postępowania przetargowe i odwołania od niego, co wymusza obecne prawo.
6) Zbyt mała liczba kadry realizującej zakupy, częsta rotacja specjalistów, krótkie okresy na zajmowanych stanowiskach, zmiany na stanowiskach kierowniczych w Inspektoracie Uzbrojenia.
Za warunki konieczne do sprawnej realizacji programów modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RPuważamy:
1) Stabilne źródło finansowania nie tylko SZ RP ale samego PMT.
2) Sprawniejsze definiowanie wymagań w stosunku do uzbrojenia.
3) Przyśpieszenie fazy analityczno-koncepcyjnej.
4) Utworzenie wyspecjalizowanej instytucji zakupowej (Urząd ds. Uzbrojenia).
5) Określenie priorytetów w realizacji programu modernizacji Sił Zbrojnych RP.
6) Długotrwałe kontrakty dla żołnierzy na pełnienie służby w instytucji pozyskującej uzbrojenie na stanowiskach zajmujących się zakupem poszczególnego rodzaju uzbrojenia.
7) Lepiej płatne etaty dla pracowników w instytucji zakupowej.
8) Zwiększoną decyzyjność polityków (zakaz zrzucania odpowiedzialności za niezrealizowanie zakupów na żołnierzy – podwładnych) oraz wprowadzenie zasady rozliczania zakupów uzbrojenia w danej kadencji rządu.
Mając na względzie dobro Sił Zbrojnych RP oraz związanego z nimi przemysłu obronnego i jego zaplecza badawczo-rozwojowego, Polskie Lobby Przemysłowe ma nadzieje na uzyskanie odpowiedzi na nurtujące pytania.
Warszawa, 24 lipca 2018 r.