Rozpoczął się rok 2014 i jednocześnie końcowy etap obecnej kadencji rządu Premiera Donalda Tuska. Wygłoszone w listopadzie 2007 roku Expose Premiera określiło wówczas cele i zadania rządu kierowanego przez Donalda Tuska. Właściwym jest więc, aby na tym  etapie jego  kadencji rozpatrzeć aktualny stan rozwoju społeczno – gospodarczego Polski, wskazać na problemy tego rozwoju wymagające nadal rozwiązywania, jak również ocenić, w jakim zakresie zadania, jakie podjął rząd premiera Donalda Tuska, zostały wdrożone w życie.

Jest to, uwzględniając zakres działalności Polskiego Lobby Przemysłowego, zbyt obszerne pole analizy. Stąd zajmujemy się w tym memoriale  przede wszystkim kwestią rozwoju przemysłu polskiego, jako wiodącą dla pomyślnego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju (w oparciu o dane dostępne w publikacjach Głównego Urzędu Statystycznego). Do priorytetowych celów i zadań w działalności rządu, Premier Donald Tusk zaliczył:

­           prorozwojową politykę społeczno- gospodarczą rządu,

­           dążenie do równowagi w gospodarce,

­           wzrost zatrudnienia,

­           oddłużenie gospodarki,

­           wspieranie przedsiębiorczości.

Tak ustalone cele i zadania w działalności rządu wskazują na uznanie potrzeby usuwania występujących barier w rozwoju społeczno- gospodarczym kraju. Wskazują też, że integralną częścią usuwania tych barier musi być rozwój i rozbudowa potencjału przemysłu polskiego jako dziedziny gospodarki podstawowej dla rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Bariery te oraz stan postępu w ich usuwaniu, obrazują następujące dane:

PKB na mieszkańca Polski wyniósł w 2012r. 41.398 zł i wzrósł o 33,9% w 2012r. w porównaniu z rokiem 2005; jednak przetwórstwo przemysłowe uczestniczyło w tworzeniu dochodu narodowego zaledwie w 15,7% w 2005r. i w 15,3% w 2012r.  Przemysł krajowy znajduje się zatem nadal w niedorozwoju, bowiem przy obecnym stanie rozwoju gospodarki polskiej, gdzie PKB/mieszkańca jest ponad trzykrotnie niższy niż w rozwiniętych krajach Unii Europejskiej. Udział przemysłu w tworzeniu PKB powinien oscylować w granicach 20% – 30%;

Należy przy tym zwrócić uwagę, iż powyższemu wzrostowi  PKB – o 33,9% – towarzyszył wielki wzrost zadłużenia Państwa Polskiego (patrz poniżej).

Ludność w wieku produkcyjnym liczyła w Polsce w 2006 roku 24,5 mln osób, a ludność pracująca 13,1 mln osób. W 2012 r. ludność w wieku produkcyjnym liczyła w Polsce 24,6 mln osób, a pracująca 14,2 mln osób. Wskaźnik zatrudnienia wzrósł zatem z 53,5% w 2006r. do 60,05% w 2013 r. Na rynku pracy nastąpiła zatem pewna poprawa.

Wysokie bezrobocie utrzymuje się jednak nadal: w 2007r. zarejestrowanych było około 1,8 mln bezrobotnych, a w 2013 r. 2,1 mln bezrobotnych. Stopa bezrobocia wynosiła w 2005r. 17,7%, w 2012r. 10,1%, a w końcu 2013r. – 13,4%., przy czym dane statystyczne nie rejestrują całej emigracji zarobkowej.  Problem bezrobocia wymaga więc nadal rozwiązania. Ten  wzrost bezrobocia świadczy bowiem, iż Polska jest nadal w stanie kryzysu społeczno-gospodarczego.

Ujemne saldo w tworzeniu dochodu narodowego (PKB) utrzymuje się nadal (transfery dochodów za granicę są większe od transferów dochodów z zagranicy). Wyniosło ono 19,2 mld zł. w 2005r., 54,1 mld zł. w 2010 r. oraz 72,5 mld zł. w 2012 roku. Widoczny jest więc nadal zadłużający gospodarkę narodową nadmierny transfer dochodu narodowego za granicę, wywoływany transferem dochodów przez ich zagranicznych właścicieli, a także  spłatą zadłużenia zagranicznego.

Państwowy dług publiczny powiększa się, wobec utrzymującego się corocznie ujemnego salda w tworzeniu dochodu narodowego, a także  deficytów w obrotach handlowych z zagranicą. Wzrósł on z 466,6 mld zł. w 2005r. do 840,5 mld zł w 2012r. i do 890,6 mld zł w 2013 roku.

Zadłużenie zagraniczne Skarbu Państwa wzrosło z ponad 280 mld USD w 2010 r. do 373 mld USD w 2013 r.

Koszt obsługi zadłużenia kraju wynosił w 1991r. 3% wydatków budżetu państwa, w 2006 r. 12,5%, a w 2013 r. aż 13,7%.

Deficyt w obrotach towarowych Polski z zagranicą wyniósł w 2005r. 39,4 mld zł tj. 4,0% PKB, a w 2012r. 44,7 mld zł, tj. 2,9% PKB; ciągle więc utrzymuje się niedorozwój przemysłu polskiego, niezdolnego do uzyskania równowagi czy też nadwyżki w obrotach towarowych Polski z zagranicą. W ostatnim 2013 roku zmniejszył się deficyt w handlu zagranicznym, ale równocześnie zmalał zarówno eksport jak i import, co dowodzi, że kryzys gospodarczy nie mija, a może nawet pogłębia się.

Zatrudnienie w przemyśle zmniejszyło się z 5,2 mln osób w 1990 r. do 3 mln osób w 2006 r. oraz do 2,5 mln osób w 2013 r.

Majątek podstawowy przemysłu przetwórczego został w ok. 50% sprzedany kapitałowi zagranicznemu. Ten z kolei zakupione zakłady przemysłowe przekształcił w dużym zakresie w zakłady produkujące elementy wyrobów finalnych zaprojektowanych za granicą, bądź w montownie czy też mieszalnie wyrobów finalnych. Nastąpiła więc prymitywizacja produkcji przemysłowej w Polsce, powiązana z zanikiem kompleksowego projektowania w zapleczu przemysłu przetwórczego, czyli  deindustrializacja gospodarki polskiej.

W 2005r. 48,4% kapitału podstawowego przedsiębiorstw przemysłu przetwórczego oraz ponad 70% w bankach komercyjnych było własnością kapitału zagranicznego; tworzy to nadmierne uzależnienie gospodarki polskiej od interesów kapitału zagranicznego.

   Zestawione wyżej dane wskazują, że gospodarka narodowa Polski nie jest zrównoważona w tworzeniu dochodu narodowego – w obrotach towarowych z zagranicą, a także i na rynku pracy. Podstawową przyczyną tego stanu jest utrzymujący się ciągle, poprzedzony silną degradacją, niedostateczny rozwój przemysłu, jak również  nadmierne uzależnienie naszej gospodarki od zagranicznej własności kapitału w Polsce. Trudno jest oczekiwać, aby niedorozwój ten został usunięty samoistnie, jedynie mechanizmami rynku. Bowiem mechanizmy rynku wspierają gospodarki silniejsze oraz eliminują z rynku gospodarki słabsze, a gospodarka polska należy do słabszych na rynku Unii Europejskiej, o czym świadczy chociażby jej zadłużanie się oraz deficyty w obrotach handlowych Polski z zagranicą.

Współczesna globalna walka konkurencyjna nie jest docelowo ukierunkowana na do niedawna tradycyjne zwiększanie stopnia podporządkowania – społecznościom silniejszym – społeczności słabszych. Jej dotychczasowym  celem było wykorzystywania pracy słabszych na rzecz podmiotów dominujących. Obecnie jej strategicznym celem jest eliminowanie konkurentów do źródeł deficytowych zasobów naturalnych (w tym zawłaszczanie posiadanych przez nie tych źródeł). A także ograniczanie degradacji, przez społeczności słabsze, środowiska przyrodniczego.

Konieczne jest zatem podjęcie państwowego programu działań. Program ten powinien mieć na celu wzrost potencjału polskiej gospodarki – zgodnego z wymogami trwałego  rozwoju (sustainable development) światowej, w tym UE oraz polskiej społeczności. Wzrost ten powinien zapewniać co najmniej zrównoważenie konsumpcji dochodu narodowego z jego tworzeniem. Wymagałoby to zbudowanie potencjału gospodarczego, umożliwiającego co najmniej wyeliminowanie deficytów w obrotach handlowych Polski z zagranicą. Realizacja tego programu powinna także zapewniać odpowiedni wzrost dochodów budżetu państwa, aby stopniowo wyeliminować zadłużenie zagraniczne kraju. Zrozumiałe, że jego podstawowym elementem powinny być zatem działania na rzecz odpowiedniej, ekospołecznie użytecznej, modernizacji oraz rozbudowy potencjału przemysłu krajowego, rozszerzenia w nim własności kapitału polskiego, rozwinięcia w nim powiązań korporacyjnych niezbędnych dla konkurencji na rynku międzynarodowym, a także postawienie do dyspozycji przemysłu polskiego taniego kapitału bankowego, promującego jego konkurencyjność i rozwój oraz wspierającego kapitałowo jego przedsięwzięcia.

Program taki powinien być opracowany przez rząd RP oraz uchwalony przez Sejm oraz Senat RP. Powinien on ujmować utworzenie ponadrządowego Centrum Strategii Rozwoju Polaki, w tym dalekowzrocznego, wizyjnego programowania rozwoju polskiego przemysłu.

W ocenie Polskiego Lobby Przemysłowego program ten powinien m.in. także obejmować:

– kształtowania informacyjnie sprawnej i innowacyjnie podatnej infrastruktury polskiej gospodarki,

– wytypowanie polskich przemysłowych specjalności na rzecz gospodarki światowej i państwowe wspomaganie ich globalnej ekspansji,

­         emisję obligacji państwa dla finansowania inwestycji rozwojowych w przemyśle, preferowanych w programach rozwojowych państwa,

­         powołanie państwowej korporacji finansowej działającej na zasadzie “bez zysku”, finansującej program rozbudowy i modernizacji przemysłu przetwórczego,

­         system bodźców dla przedsiębiorstw zagranicznych integrujących się z gospodarką polską poprzez inwestowanie w posiadany potencjał produkcyjny, lokowanie zysków w gospodarce polskiej, rozszerzanie eksportu, opieranie produkcji o krajowe badania i dokumentację,

­         udostępnienie tanich kredytów dla małych i średnich przedsiębiorstw przemysłowych, szczególnie dla ułatwienia im kooperacji produkcyjno-zaopatrzeniowej, oraz ekspansji eksportowej. Spółkom pracowniczym należałoby udostępnić na dogodnych warunkach leasing maszyn i urządzeń oraz ratalny zakup akcji przedsiębiorstw,

­         promowanie nowych zagranicznych inwestycji produkcyjnych typu „greenfield”,

­         promowanie branżowych zgrupowań przedsiębiorstw polskich i zagranicznych, wdrażających wspólną strategię rozwoju oraz wspólny marketing,

­         umowy międzypaństwowe w sprawie kompensacji wzajemnych obrotów z krajami, z którymi obroty handlowe wykazują dla Polski ustawiczne deficyty,

­         ustawowy obowiązek zawierania umów offsetowych w przypadku zakupu uzbrojenia, bądź wyposażenia wojskowego, czy też zakupu dóbr inwestycyjnych, o wartości wyższej niż limit ustalony ustawą,

­         zadania oraz przedsięwzięcia związane z reindustrializacją kraju, oparte zarówno o inwestycje państwowe jak i samorządowe, także typu “joint venture” z przedsiębiorstwami prywatnymi krajowymi i zagranicznymi.

Program reindustrializacji Polski, łącznie ze wspierającymi go działaniami organizacyjnymi i  promującymi oraz formalno-prawnymi, o których wyżej  była mowa, powinien mieć charakter – po jego rozpatrzeniu i akceptacji przez Rząd oraz Sejm i Senat RP – narodowego programu działań na rzecz ukształtowania zdolności trwałego rozwoju Polski, w tym zwiększenia stopnia jej suwerenności.